Czy spożywanie stewii jest w pełni bezpieczne?
Często można się spotkać z doniesieniami, że sztuczne słodziki są rakotwórcze (szczególnie aspartam). Czy naturalna stewia jest w pełni bezpieczna?
W Ameryce Południowej liście stewii były używane jako naturalny słodzik od ponad 1500 lat.1 Miliony Japończyków używa stewii od ponad 30 lat jako słodzika i brak doniesień o szkodliwym działaniu.2
Badania naukowe:
Z artykułu opublikowanego w 1985 roku wynikało, że stewiol (produkt rozpadu stewiozydu i rebaudiozydu) w obecności ekstraktu wątrobowego szczurów jest mutagenem.3 Odkrycie to zostało podważone ze względu na błędy proceduralne – przetwarzając dane w ten sposób można by wykazać, że nawet woda destylowana ma właściwości mutagenne.4
W kolejnych latach przeprowadzono testy biologiczne, na zwierzętach i hodowlach komórkowych. Niektóre sugerowały, że stewiol i stewiozydy mogą być słabymi mutagenami 5,6, ale większość badań wykazało brak szkodliwych efektów. 7,8
W przeglądzie z 2008 roku 14 z 16 cytowanych badań pokazało brak genotoksyczności stewiozydu, 11 z 15 badań pokazało brak genotoksyczności stewiolu i żadne z badań nie wykazały genotoksyczności rebaudiozyd A. Nie ma dowodów, aby składniki stewii przyczyniały się do powstawania nowotworów lub wad wrodzonych. 7,8
W 2006 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przeprowadziła gruntowną analizę ostatnich badań doświadczalnych nad stewiozydem i stewiolami, przeprowadzonych na zwierzętach i ludziach. Stwierdzono, że „stewiozyd i rebaudiozyd A nie są genotoksyczne w warunkach in vitro lub in vivo i że genotoksyczność stewiolu i niektórych jego pochodnych tlenowych in vitro nie występuje in vivo.”9
Sytuacja prawna:
Rebaudiozyd A lub wszystkie glikozydy stewiolowe są dopuszczone do stosowania jako słodzik w Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych i wielu innych krajach.
Dopuszczenie stosowania glikozydów stewiolowych w Unii Europejskiej:
10 marca 2010 ANS (The Panel on food additives and nutrient sources added to food) opublikował opinię naukową o bezpieczeństwie glikozydów stewiolowych, przygotowaną na prośbę Komisji Europejskiej. Badania pokazały, że substancje nie są rakotwórcze ani nie wiążą się z innymi negatywnymi efektami. Jednocześnie ustalono dopuszczalne dzienne spożycie (ADI - Acceptable Daily Intake) 4 mg na kilogram masy ciała.10 Materiały te zostały przesłane do Komisji Europejskiej11, która 11 listopada 2011 r. przyjęła rozporządzenie20 dopuszczające stosowanie glikozydów stewiolowych w 31 różnych kategoriach żywności, w tym w napojach, deserach, słodyczach i słodzikach. Wcześniej produkty ze stewii sprzedawane były w Polsce jako kosmetyk do użytku zewnętrznego.
Kraje, w których stewia lub produkty ze stewii są dopuszczone do stosowania jako dodatek do żywności (słodzik):
- Japonia (od 1970 r)12
- Korea (od września 1984 jako dodatek do żywności, od stycznia 1991 w napojach alkoholowych)13
- Brazylia – stewiozyd14
- Australia i Nowa Zelandia (od października 2008) - wszystkie glikozydy stewiolowe.15
- Szwajcaria (2008 r) glikozydy stewiolowe.16
- Stany Zjednoczone (grudzień 2008) - rebaudiozyd A17
- Meksyk (2009) - glikozydy stewiolowe.12
- Francja (od września 2009, na 2 lata) - rebaudiozyd A o czystości 97% lub więcej.18
- Unia Europejska (od grudnia 2011) - wszystkie glikozydy stewiolowe.20
Kraje, w których stewia jest dostępna jako suplement diety:
- Kanada19
- Stany Zjednoczone – liście i ekstrakt ze stewii19
Ponadto stewia jest dostępna w następujących krajach (brak informacji, które produkty i w jakim charakterze są dopuszczone do sprzedaży):
19
- Argentyna
- Chiny
- Indonezja
- Izrael
- Kolumbia
- Malezja
- Paragwaj
- Peru
- Tajlandia
- Tajwan
- Urugwaj
- Wietnam
Spodobał Ci się artykuł? Podziel się nim ze znajomymi.
Komentarze i opinie:
Bibliografia:
- 1. Rector-Page L. (1997) Healthy healing: a guide to self-healing for everyone, Healthy Healing Publications.
- 2. Products and Markets – Stevia, Food and Agriculture Organization of the United Nations - Forestry Department, http://www.fao.org/docrep/009/a0917e/A0917e03.htm#P1014_193167 (dostęp: 2010-07-24)
- 3. Pezzuto J.M., Compadre C.M., Swanson S.M., Nanayakkara D., Kinghorn A.D. (kwiecień 1985) Metabolically activated steviol, the aglycone of stevioside, is mutagenic. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 82 (8): 2478–82.
- 4. Procinska E., Bridges B.A., Hanson J.R. (marzec 1991) Interpretation of results with the 8-azaguanine resistance system in Salmonella typhimurium: no evidence for direct acting mutagenesis by 15-oxosteviol, a possible metabolite of steviol, Mutagenesis 6 (2): 165–7.
- 5. Matsui M., Matsui K., Kawasaki Y., et al. (listopad 1996) Evaluation of the genotoxicity of stevioside and steviol using six in vitro and one in vivo mutagenicity assays, Mutagenesis 11 (6): 573–9.
- 6. Nunes A.P., Ferreira-Machado S.C., Nunes R.M., Dantas F.J., De Mattos J.C., Caldeira-de-Araújo A. (2007) Analysis of genotoxic potentiality of stevioside by comet assay. Food Chem Toxicol 45 (4): 662–6.
- 7. Geuns J.M. (2003). Stevioside, Phytochemistry 64 (5): 913–21.
- 8. Brusick D.J. (2008). "A critical review of the genetic toxicity of steviol and steviol glycosides". Food Chem Toxicol 46 (7): S83–S91.
- 9. Benford D.J.; DiNovi M., Schlatter J. (2006) Safety Evaluation of Certain Food Additives: Steviol Glycosides, WHO Food Additives Series (World Health Organization Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA)) 54: 140.
- 10. EFSA Scientific Opinion: Safety of Steviol Glycosides as a Food Additive, European Food Safety Authority (EFSA) - Committed to Ensuring That Europe's Food Is Safe. http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1537.htm (dostęp: 2014-11-22), wcześniej pod adresem: http://www.efsa.europa.eu/en/scdocs/scdoc/1537.htm
- 11. EFSA News Story: EFSA Evaluates the Safety of Steviol Glycosides, European Food Safety Authority (EFSA) - Committed to Ensuring That Europe's Food Is Safe. http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/ans100414.htm (dostęp: 2010-07-24)
- 12. Stevia Timeline Important Dates and Events, truvia.com. http://truvia.com/wcm/groups/public/@truvia/documents/document/truvia_pdf_steviatimeline.pdf (dostęp: 2010-07-24)
- 13. Mizutani K., Tanaka O. (2002) Use of Stevia rebaudiana sweeteners in Japan [w:] Stevia: the Genus Stevia, Taylor & Francis, London.
- 14. Kinghorn A. D. (2002) Overview [w:] Stevia: the Genus Stevia, Taylor & Francis, London.
- 15. Amendment 103 (2008-10-09), Food Standards Australia New Zealand. http://www.foodstandards.gov.au/code/changes/gazette/pages/amendment1039october4070.aspx (dostęp: 2014-11-22), wcześniej pod adresem: http://www.foodstandards.gov.au/foodstandards/changingthecode/gazettenotices/amendment1039october4070.cfm
- 16. Halliday J. (2009-07-08) German-speaking countries show huge stevia interest, foodnavigator.com. http://www.foodnavigator.com/Market-Trends/German-speaking-countries-show-huge-stevia-interest (dostęp: 2014-11-22), wczesniej pod adresem: http://www.foodnavigator.com/Financial-Industry/German-speaking-countries-show-huge-stevia-interest
- 17. Agency Response Letter GRAS Notice No. GRN 000252, U S Food and Drug Administration Home Page. http://www.fda.gov/Food/IngredientsPackagingLabeling/GRAS/NoticeInventory/ucm154988.htm (dostęp: 2014-11-22), wcześniej pod adresem: http://www.fda.gov/Food/FoodIngredientsPackaging/GenerallyRecognizedasSafeGRAS/GRASListings/ucm154988.htm
- 18. Halliday J. (2009-09-08) France approves high Reb A stevia sweeteners, foodnavigator.com. http://www.foodnavigator.com/Trends/Sugar-salt-and-fat-reduction/France-approves-high-Reb-A-stevia-sweeteners (dostęp: 2014-11-22), wcześniej pod adresem http://www.foodnavigator.com/On-your-radar/Healthier-products/France-approves-high-Reb-A-stevia-sweeteners
- 19. Stevia, Wikipedia, the Free Encyclopedia. http://en.wikipedia.org/wiki/Stevia (dostęp: 2010-07-24)
- 20. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1131/2011 z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do glikozydów stewiolowych [w:] Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 295/205, Tom 54, 12 listopada 2011
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:295:0205:0211:PL:PDF